การล่าฉลามเพื่อตัดครีบมาทำอาหารค่อนข้างเป็นที่สนใจ ความเป็นจริงแล้วมีการเคลื่อนไหวเพื่องดบริโภคหูฉลามเป็นระยะเวลานานพอสมควร สายการบินหลายแห่งรวมทั้งสายการบินไทย งดบริการอาหารชนิดนี้บนเครื่องบินแล้วแต่การบริโภคหูฉลามก็ยังเป็นที่นิยมอยู่ในคนบางกลุ่มและยังมีการโฆษณาส่งเสริมการขายของร้านอาหารบางแห่งด้วย บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของการเคลื่อนไหวเพื่องดบริโภคหูฉลาม เพื่อยุติการล่าฉลามอย่างทารุณและทำลายสภาพแวดล้อม
ฉลามถูกมองว่าเป็นสัตว์อันตรายมาเป็นเวลานานแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระยะหลังมานี้มีภาพยนตร์หลายเรื่องที่เสนอเรื่องราวความดุร้ายของฉลาม แต่ในความเป็นจริงแล้ว ฉลามแทบไม่เป็นอันตรายกับมนุษย์เลย ความเสี่ยงที่มนุษย์จะถูกฉลามทำร้ายนั้นน้อยกว่าอุบัติเหตุบนท้องถนนอย่างเทียบไม่ได้และน้อยกว่าโอกาสที่จะโดนฟ้าผ่าด้วย ฉลามจะไม่ทำร้ายคนแม้ว่าจะมีการเผชิญหน้าก็ตาม ยกเว้นในกรณีพิเศษที่ฉลามจะถูกกระตุ้นด้วยปัจจัยอื่น
ฉลามเป็นปลาทะเลที่อยู่บนยอดสุดยอดหนึ่งของห่วงโซ่อาหารเป็นสัตว์ที่เกิดมาเพื่อเป็นนักล่าที่สมบูรณ์แบบเช่นเดียวกับที่เสือเป็นนักล่าบนพื้นดิน ต่างกันที่ฉลามจะเลือกโจมตีเหยื่อที่อ่อนแอหรือบาดเจ็บมากกว่าที่จะโจมตีเหยื่อที่แข็งแรงและคล่องแคล่ว มีผู้เปรียบฉลามไว้ว่าเหมือนถังขยะของท้องทะเล คอยกำจัดสัตว์ทะเลที่อ่อนแอไม่สมควรที่จะอยู่ได้ในธรรมชาติออกไป ฉลามจึงมีส่วนสำคัญในการรักษาสมดุลของธรรมชาติ
ปัจจุบันมนุษย์บริโภคฉลามโดยตัดเฉพาะส่วนครีบหูของฉลาม แล้วปล่อยฉลามทั้งตัวลงทะเลให้ตายเอง มีบางส่วนที่นำเอากระดูกของฉลามซึ่งเป็นกระดูกอ่อนมาทำเป็นอาหารเสริมซึ่งมี สรรพคุณเช่นเดียวกับอาหารเสริมทั่วไปคือ ไม่ได้เป็นสารอาหารที่เป็นหลักสำคัญในการดำรงชีวิต และยังสามารถหาแหล่งอาหารอื่นมาทดแทนได้ง่ายด้วย อาหารที่ปรุงจากครีบหูของฉลามจะต้องผ่านกระบวนการต่างๆมากมายจนแทบไม่เหลือ สารอาหารไดๆไว้ รสชาติที่ได้ก็ไม่ใช่รสชาติของครีบหูฉลาม แต่เป็นรสของเครื่องปรุงหลายอย่างที่ปรุงขึ้นมา ยังมีเรื่องราวอีกมากมายเกี่ยวกับฉลามที่มนุษย์ยังไม่ได้ศึกษา ฉลามจึงมีคุณค่าต่อธรรมชาติและมนุษย์มากกว่าเพียงรสชาติหรือคุณค่าทางโภชนาการที่ยังไม่เด่นชัด
Fin Free Thailand เปิดตัวบลูลิสต์ (Blue List) รายชื่อโรงแรมในประเทศไทยที่ยืนยันไม่เสิร์ฟหูฉลาม
เนื่องในโอกาสวันคุ้มครองโลกประจำปี 2556 นี้ (Earth Day 2013) กลุ่มนักเรียน ดารา นักแสดง นักอนุรักษ์ และตัวแทนจากเครือโรงแรมชั้นนำ ได้รวมตัวกัน เมื่อวานนี้เพื่อร่วมเปิดตัว บลูลิสต์ (Blue List) ซึ่งเป็นรายชื่อโรงแรมในประเทศไทยที่ยืนยันไม่เสิรฟ์หูฉลาม แน่นอน 100%
“โรงแรมหลายๆแห่งเริ่มนำหูฉลามออกจากเมนูอาหารเพื่อแสดงความมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สายพันธุ์ฉลาม ที่กำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์จากการถูกจับเป็นจำนวนมาก ผมคิดว่าโรงแรมเหล่านี้สมควรได้รับการชื่นชม ในความพยายามช่วยปกป้องฉลามและรักษาสิ่งแวดล้อมทางทะเล” คุณจิรายุ เอกกุล ตัวแทนกลุ่มฟินฟรี ประเทศไทย (Fin Free Thailand) และผู้อำนวยการโครงการอนุรักษ์ทางทะเลมูลนิธิรักสัตว์ป่ากล่าว
Fin Free Thailand ได้เปิดตัว Blue List อย่างเป็นทางการในกิจกรรมงานวันคุ้มครองโลก 2556 ที่โรงเรียน International School Bangkok (ISB) ซึ่งมีโรงแรมชั้นนำกว่า 23 แห่ง ที่มีชื่ออยู่ใน Blue List (ดูรายชื่อโรงแรมใน Blue List ด้านล่าง)*
คัทยา เฮนเก้ ผู้จัดการทั่วไป โรงแรม The Peninsula Bangkok กล่าวในกิจกรรมดังกล่าวว่า “จากหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ต่างๆ ที่แสดงให้เห็นถึงจำนวนประชากรฉลามในธรรมชาติที่ลดลงอย่างรวดเร็ว โรงแรม The Peninsula Bangkok ตัดสินใจหยุดเสิร์ฟเมนูหูฉลามทุกชนิด เพราะเราเชื่อว่าการอนุรักษ์ฉลาม ก็เป็นหน้าที่ของเราเช่นกัน” คุณคัทยากล่าวเสริมอีกว่า “เราไม่สามารถปล่อยให้ฉลามหรือสัตว์ทะเลอื่นๆ หายไป และต้องบอกกับเด็กๆ รุ่นหลังว่าพวกเขาต้องไปดูฉลามได้ในพิพิธภัณฑ์เท่านั้น”
ภวินท์ เสธฐภักดี ตัวแทนนักเรียนโรงเรียน ISB แบ่งปันความคิดของตัวเองในระหว่างกิจกรรมดังกล่าวว่า “ผมเองไม่ใช่นักดำน้ำหรือนักเคลื่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อม แต่ผมเองก็รู้ว่าสิ่งที่พวกเรากำลังทำต่อฉลาม ที่เรา ทานหูฉลาม เป็นสิ่งที่ผิดและทำลายความสมดุลย์ทางธรรมชาติ” น้องภวินท์บอกอีกว่า “ผมได้คุยกับที่บ้าน คุยกับคุณปู่ คุณย่า และบอกพวกท่านว่า พวกเราทุกคนต้องหยุดทานซุปหูฉลาม”
Fin Free Thailand สนับสนุนให้กลุ่มธุรกิจโรงแรมในประเทศไทยเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ Blue List และนำเสนอข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่างๆ เช่น ผลกระทบต่อสุขภาพจากการบริโภคหูฉลาม รวมถึงเมนูอาหาร ตัวเลือกอื่นๆ เพื่อทดแทนเมนูหูฉลาม ในช่วงที่โรงแรมบางแห่งเริ่มหยุดเสิร์ฟหูฉลาม
“พวกเราพบว่าบางโรงแรมไม่มีหูฉลามอยู่ในเมนูและไม่ได้โฆษณาเมนูหูฉลาม แต่ยังคงเสิร์ฟซุปหูฉลามในงาน เลี้ยงส่วนตัวหรืองานฉลองแต่งงาน” คุณจิรายุกล่าวเพิ่มเติม “พวกเราอยากให้กลุ่มโรงแรมแสดงความจริงใจ ในการอนุรักษ์และหยุดเสิร์ฟเมนูหูฉลามโดยสิ้นเชิง สำหรับรายชื่อใน Fin Free Blue List คือโรงแรมที่ยืนยัน หยุดเสิร์ฟเมนูหูฉลามโดยสิ้นเชิง 100%”
แคมเปญ Fin Free Thailand เป็นแคมเปญรณรงค์ที่สนับสนุนให้โรงแรมและภัตตาคารต่างๆ หยุดการ บริโภคหูฉลามเพื่ออนุรักษ์ฉลามสายพันธุ์ใกล้สูญพันธุ์ ปกป้องระบบนิเวศ และคุ้มครองสุขภาพผู้บริโภค ในขณะเดียวกันแคมเปญฯ ก็ทำการนำเสนอข้อมูลผลกระทบของการบริโภคหูฉลามที่มีต่อสิ่งแวดล้อมและ ความเสี่ยงด้านสุขภาพต่อผู้บริโภค เพื่อชัดชวนให้กลุ่มผู้บริโภคสนับสนุนการดำเนินงานของ Fin Free
แคมเปญ Fin Free Thailand และ Blue List ดำเนินงานโดยมูลนิธิฟรีแลนด์ มูลนิธิรักสัตว์ป่า Change.org ประเทศไทย และได้รับการสนับสนุนจากประชาชนชาวไทย กลุ่มธุรกิจต่างๆ และกลุ่มองค์กรพัฒนาเอกชน ในประเทศไทย และองค์การเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศแห่งสหรัฐอเมริกา (USAID)
ฉลามถูกมองว่าเป็นสัตว์อันตรายมาเป็นเวลานานแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระยะหลังมานี้มีภาพยนตร์หลายเรื่องที่เสนอเรื่องราวความดุร้ายของฉลาม แต่ในความเป็นจริงแล้ว ฉลามแทบไม่เป็นอันตรายกับมนุษย์เลย ความเสี่ยงที่มนุษย์จะถูกฉลามทำร้ายนั้นน้อยกว่าอุบัติเหตุบนท้องถนนอย่างเทียบไม่ได้และน้อยกว่าโอกาสที่จะโดนฟ้าผ่าด้วย ฉลามจะไม่ทำร้ายคนแม้ว่าจะมีการเผชิญหน้าก็ตาม ยกเว้นในกรณีพิเศษที่ฉลามจะถูกกระตุ้นด้วยปัจจัยอื่น
ฉลามอุบัติขึ้นมาในโลกเมื่อประมาณ 400 ล้านปี และได้วิวัฒน์เรื่อยมาจนมีรูปร่างอย่างในปัจจุบันเมื่อ 200 ล้านปีมาแล้ว ถือได้ว่าเป็นวิวัฒนาการที่สมบูรณ์แบบมากที่สุดแบบหนึ่งที่สามารถดำรงเผ่าพันธุ์มาได้โดยแทบไม่ได้เปลี่ยนแปลงเลย ฉลามเป็นปลาที่มีโครงสร้างเป็นกระดูกอ่อนทั้งหมดโดยมีส่วนที่แข็งเพียงสองอย่างคือฟันและเกล็ด ฟอสซิลของฉลามที่พบจะเป็นเพียงส่วนฟันเท่านั้น
เกล็ดของฉลาม เป็นเกล็ดชนิดที่เรียกว่า Placoid มีลักษณะเหมือนหนามแข็งที่ชี้เฉียงไปด้านท้ายลำตัวของฉลาม ผิวของฉลามจึงหยาบและคม ในสมัยหนึ่งมนุษย์เคยใช้หนังฉลามเป็นกระดาษทราย เกล็ดของฉลามจะมีจำนวนเพิ่มขึ้นตามขนาดของตัวฉลาม นั่นคือเกล็ดจะไม่เพิ่มขนาดขึ้นเมื่อฉลามโตขึ้น แต่จะมีมากขึ้นแทน
ฟันของปลาฉลาม มีลักษณะพิเศษคือไม่ได้เป็นฟันที่มีรากฟันลึกลงไป แต่เชื่อกันว่าเป็นลักษณะหนึ่งของเกล็ดที่ขยายใหญ่และตั้งขึ้น ฟันของปลาฉลามจะเรียงกัน 3-4 แถว ซึ่งเมื่อหักจากการล่า ฟันซี่หลังจะเลื่อนขึ้นมาทำหน้าที่แทน
ฉลามเป็นปลาที่ไม่มีถุงลม (กระเพาะปลา) สำหรับการลอยตัวในน้ำเหมือนปลาชนิดอื่น แต่ฉลามมีตับขนาดใหญ่ที่มีไขมันจำนวนมากที่ช่วยให้ความหนาแน่นเฉลี่ยของฉลาม หนักกว่าน้ำเพียงเล็กน้อย
ฉลามมีหัวใจที่สูบฉีดเลือดที่ความดันค่อนข้างต่ำ การออกแรงว่ายน้ำจึงมีส่วนช่วยในการสูบฉีดโลหิตไปหล่อเลี้ยงร่างกาย ประกอบกับฉลามมีเหงือกที่ไม่มีกล้ามเนื้อสำหรับพัดน้ำให้ไหลผ่านเหงือกแบบ ปลาทั่วไป การว่ายน้ำจึงเป็นการช่วยเพิ่มอัตราการแลกเปลี่ยนออกซิเจนในกระแสเลือดด้วย ฉลามจึงเหมือนถูกสาปให้ต้องว่ายน้ำอยู่เกือบตลอดเวลาของชีวิตของมัน ฉลามที่ติดอวนจะจมน้ำตายในเวลาไม่นาน แต่อย่างไรก็ตามหลายครั้งที่มีผู้พบเห็นฉลามนอนอยู่นิ่งๆในที่ที่ไม่มีกระแสน้ำไหลผ่านได้ด้วยเช่นกัน
ฉลามมีประสาทสัมผัสเพื่อการล่าที่ดีมาก ทั้งสายตาที่แยกแยะความแตกต่างของสีได้และไวต่อวัตถุเคลื่อนไหว จมูกที่ไวและมีประสาทสัมผัสพิเศษสำหรับจับการสะเทือนในน้ำที่เกิดจากการดิ้นรนของ เหยื่อที่บาดเจ็บ บางครั้งการกระตุ้นที่รุนแรง เช่น การเทเลือดปลาจำนวนมากลงในทะเลเพื่อล่อฉลาม อาจทำให้ฉลามสับสนจนเข้าโจมตีอย่างรุนแรงแม้กระทั่งฉลามด้วยกันเองได้
ฉลามมีช่วงชีวิตประมาณ 25 ปี จะมีบางพันธ์เท่านั้นที่อาจมีอายุยืนเกือบร้อยปี แต่ฉลามก็มีช่วงเจริญพันธุ์ที่ค่อนข้างสั้นและอยู่ในช่วงปลายของชีวิต ฉลามในช่วงเจริญพันธุ์จะพร้อมที่จะผสมพันธุ์ปีละครั้งหรืออาจนานกว่าหนึ่งปีต่อครั้ง แต่ละครั้งกินเวลาเพียงไม่กี่สัปดาห์ ฉลามจะตกลูกครั้งละหนึ่งตัวหรือสองสามตัวเท่านั้น จึงเป็นสัตว์ที่มีอัตราการแพร่พันธุ์ที่ค่อนข้างต่ำชนิดหนึ่ง
ฉลามเป็นสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่มนุษย์ไม่ได้เลี้ยงไว้เพื่อเป็นอาหารและยังเป็นสัตว์ที่โดนคุกคามจากมนุษย์จนมีจำนวนน้อยลงจนอาจจะกระทบกระเทือนต่อสภาพแวดล้อม อีกทั้งการบริโภคฉลามเพียงเนื้อบริเวณครีบหูเท่านั้นแต่กลับต้องสูญเสียฉลามไปทั้งตัว การบริโภคฉลามจึงเป็นการรบกวนธรรมชาติอย่างยิ่ง ขณะที่การงดบริโภคฉลามกลับไม่เกิดผลเสียใดๆต่อมนุษย์เลย
สำหรับผู้ที่สนใจรายละเอียดเบื้องลึก สามารถเยี่ยมชมได้ที่ www.finfreethai.org
*************************************************************************************************
Blue List Hotels (as announced on Earth Day – April 22nd, 2013) / รายชื่อโรงแรมใน Blue List (ข้อมูลล่าสุด ณ วันที่ 22 เมษายน 2556 – วันคุ้มครองโลก)
Anantara Bangkok Rajprasong
Anantara Bangkok Riverside
Anantara Bangkok Sathorn
Anantara Golden Triangle
Anantara Hua Hin
Anantara Koh Samui
Anantara Koh Phangan
Anantara Phuket
Anantara Si Kao
Banyan Tree Bangkok
Banyan Tree Phuket
Banyan Tree Samui
Evason Hua Hin
Hotel De la Paix Hua Hin
JW Marriott Phuket
The Peninsula Bangkok
Shangri-La Bangkok
Shangri-La Chiang Mai
Six Senses Hua Hin
Six Senses Samui
Six Senses Yao Noi
Soneva Kiri Koh Kood
Trisara Luxury Resort Phuket
*************************************************************************************************
Story : Kittisak Kandisakunanont
*************************************************************************************************
Chanadda Thanikulapat (Prae)
Communications Officer
FREELAND Foundation (www.freeland.org)
A World Free of Wildlife Trafficking and Human Slavery
591 UBCII Bldg., 10th Fl., Room 1001
Soi Sukhumvit 33, Wattana
Bangkok 10110 Thailand
Tel: +662 204 2719 to 21
Fax: +662 204 2722
Thanks to images from http://messersmith.name/wordpress/wp-content/uploads/2009/03/whitetip_reef_shark_triaenodon_obesus_img_2434.jpg
http://static.ddmcdn.com/gif/blogs/6a00d8341bf67c53ef0167686c3c03970b-800wi.jpg
https://fbcdn-sphotos-e-a.akamaihd.net/hphotos-ak-ash3/1170830_10201879760222753_2080894326_n.jpg
http://voiceofniagara.files.wordpress.com/2011/06/shark-fins-cut-off.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Surfacing_great_white_shark.jpg/775px-Surfacing_great_white_shark.jpg
http://static.ddmcdn.com/gif/blogs/6a00d8341bf67c53ef0167686c3c03970b-800wi.jpg