ต้นทุนชีวิต (Development Assets) ปัจจัยสร้างในเชิงบวก

มีคนเข้าใจว่าต้นทุนชีวิตคือเรื่องเงินๆทองๆ เรื่องกำไรขาดทุน แต่จริงๆแล้ว “ไม่ใช่โดยสิ้นเชิง” กว่าพืชจะเจริญเติบโตเป็นต้นไม้ที่แข็งแรงต้องอาศัยเมล็ดพันธุ์ที่สมบูรณ์ อยู่ในดินที่เหมาะสม มีการปลูกด้วยวิธีการที่เหมาะกับธรรมชาติของเมล็ดพันธุ์นั้น กอปรกับการดูแลฟูมฟักและที่สำคัญมีการดูแลเอาใจใส่ เพื่อให้มีการเจริญเติบโตที่ดี ขนาดต้นไม้ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่ไม่มีอารมณ์ ยังต้องการสิ่งต่างๆเหล่านี้ในการเจริญเติบโต สำหรับมนุษย์ซึ่งมีทั้งอารมณ์และความคิด จึงต้องการทักษะบางเรื่องที่ซับซ้อนกว่าต้นไม้ นี่คือที่มาของการใช้คำว่า “ต้นทุนชีวิต”

“ต้นทุนชีวิต (Development Assets)” หมายถึง ปัจจัยสร้างในเชิงบวกขั้นพื้นฐานที่มีผลต่อการพัฒนาทางด้านจิตใจ สังคม อารมณ์และสติปัญญาให้คนคนหนึ่งสามารถดำรงชีพอยู่ในสังคมได้อย่างเข้มแข็ง เปรียบเสมือนขนบธรรมเนียม วัฒนธรรม ประเพณีที่ดีงาม ที่อยู่ในชุมชนสังคม ทำให้เด็กได้รับการเลี้ยงดูเจริญเติบโต มีความเข้มแข็งด้านจิตใจ สังคม สติปัญญา และสามารถดำรงชีพอยู่ในสังคมได้อย่างสันติสุข

จริงๆเราทุกคนเกิดมามีต้นทุนชีวิตในระดับหนึ่งแล้ว ทั้งต้นทุนภายในและต้นทุนภายนอก ต้นทุนนี้จะเพิ่มขึ้นตามการเลี้ยงดูของพ่อแม่ สิ่งแวดล้อมที่ดี และความใกล้ชิดกับธรรมชาติ แต่โลกยุคเทคโนโลยีในปัจจุบัน ทำให้ชีวิตผู้คนมีความเป็นวัตถุนิยม ห่างไกลธรรมชาติมากขึ้น ต้องแย่งกันอยู่ แย่งกันกิน แย่งกันเรียน แย่งกันทำมาหากิน พ่อแม่จำนวนไม่น้อยพลอยเลี้ยงลูกแบบเครื่องจักรเครื่องยนต์ ขาดความเข้าใจในพัฒนาการ มีความคาดหวังเกินความเป็นจริงจนเกิดความเครียด

เด็กๆคร่ำเคร่งกับการเรียน ผู้ใหญ่คร่ำเคร่งกับการทำงานหาเงิน การวัดคุณค่าจึงแตกต่างจากอดีต คุณค่าที่จำเป็นต่อการมีชีวิตที่ดีถูกบั่นทอนโดยไม่รู้ตัว เด็กคนไหนโชคดีเกิดมาท่ามกลางครอบครัวและสิ่งแวดล้อมที่อบอุ่น มีความเข้าอกเข้าใจกัน ต้นทุนชีวิตก็จะพัฒนาเพิ่มพูนเป็นทุนที่เข้มแข็ง เด็กคนไหนโชคไม่ดีเกิดมาท่ามกลางความขัดสน ด้อยโอกาส เติบโตในสังคม สิ่งแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อการเรียนรู้สิ่งที่ดี ต้นทุนชีวิตก็จะค่อยๆ ถูกบั่นทอน ลดลงไปเรื่อยๆ

“ต้นทุนชีวิตจึงไม่ใช่ของใหม่แต่เป็นของที่มีมาแต่เดิมแล้ว” สมัยก่อนสังคมไทยเป็นครอบครัวขยาย มีชุมชนที่เข้มแข็ง มีความสมานฉันท์ อยู่กันด้วยความรัก มีสัมพันธภาพที่ดีต่อกัน รู้จักการแบ่งปัน การให้ การทำกิจกรรมร่วมกัน นี่คือต้นทุนชีวิตแบบไทยๆ ที่ดีที่มีอยู่แล้ว

ทว่าช่วง ๑๐ ปีที่ผ่านมา สังคมไทยเปลี่ยนไปด้วยความเจริญทางด้านเทคโนโลยีและความเป็นสังคมเมือง ที่รุกคืบเข้ามาแทนที่ความงดงามตามวิถีเดิม ครอบครัวเริ่มอ่อนแอ ชุมชนขาดความเข้มแข็ง กิจกรรมระหว่างเพื่อนฝูง เด็ก เยาวชนค่อยๆ ลดน้อยลง การเรียนรู้นอกโรงเรียนในรูปแบบต่างๆ ของเด็ก เยาวชนก็พลอยน้อยลงไปด้วย ต้นทุนชีวิตของเด็กและเยาวชนในปัจจุบันจึงอ่อนแอลงไปในหลายๆด้าน

เหตุผล ? ทำไมต้องสร้างต้นทุนชีวิตที่ดีของเด็กและเยาวชน เพราะ…

  • ต้นทุนชีวิตยิ่งมากเท่าใดก็จะยิ่งลดพฤติกรรมเสี่ยงได้มากขึ้น
  • ต้นทุนชีวิตยิ่งมากจะทำให้ประวิงระยะเวลาการเกิดพฤติกรรมเสี่ยงได้นานขึ้น
  • ต้นทุนชีวิตมีผลเกี่ยวโยงกับการเกิดและยับยั้งพฤติกรรมเสี่ยงมากกว่าสถานะทางเศรษฐกิจของครอบครัว และสภาพครอบครัวในบริบทต่างๆ
  • ต้นทุนชีวิตมีความเชื่อมโยงแบบบูรณาการกับพฤติกรรมที่ดีอีกหลายประการของเยาวชน
    • ต้นทุนชีวิตบางข้อ/บางกลุ่มมีความสำคัญต่อการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยง

 

ถ้าต้นทุนชีวิตอ่อนแอจะมีปัญหาเกิดขึ้นตามมามากมายยกตัวอย่าง “พฤติกรรมการมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร” ที่ส่วนหนึ่งเกิดจากการขาดความรักเพราะเมื่อไหร่ที่เด็กค้นหาความรักที่เขาควรจะมีกับพ่อแม่กับสถาบันการศึกษา หรือกับคนที่เขาไว้วางใจที่มีความผูกพันไม่เจอ สุดท้าย เขาจะไปควานหาความรักจากข้างนอก ซึ่งอาจจะเป็นความรักปลอมๆ แล้วก็เกิดพฤติกรรมการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่เหมาะสมตามมา

อีกเรื่องหนึ่งที่กำลังประสบอยู่คือ“ปัญหายาเสพติด” มีประเด็นที่เกี่ยวข้องคือการสนับสนุนช่วยเหลือซึ่งไม่ได้หมายถึงแค่เรื่องเงินทอง แต่หมายถึงการสนับสนุนช่วยเหลือด้วยความรัก ความผูกพัน และการมีสัมพันธภาพที่ดี จากพ่อแม่ที่เข้ามาคลุกวงในแบบจับถูก คือมีความใกล้ชิด แต่มองในมุมบวก รู้ว่าเขามีจุดดีเรื่องอะไร และมีจุดอ่อนเรื่องไหน จะเติมเต็มเขาได้อย่างไร ไม่ใช่แค่ไปชี้ผิด แล้วกล่าวโทษตำหนิอย่างเดียว

การสนับสนุนช่วยเหลือมีหลายระดับ ตั้งแต่ระดับพ่อแม่ที่ใกล้ชิดตัวเด็กที่สุด ระดับโรงเรียนซึ่งหมายถึงคุณครู ซึ่งคุณครูสมัยก่อนจะรู้รายละเอียดประวัติของเด็กแต่ละคน หรือบางทีรู้จักกระทั่งพ่อแม่ ครอบครัวของเด็ก แต่คุณครูปัจจุบันอาจไม่ได้มองแม้กระทั่งนอกห้องเรียนว่าเด็กใช้ชีวิตอย่าง ไรบ้าง แล้วครูเองก็ไม่ได้คลุกวงในแบบ “จับถูก” ด้วย

ตอนนี้ ส่วนใหญ่พ่อแม่ผู้ปกครองหรือผู้ใหญ่จำนวนไม่น้อยชอบคลุกวงในแบบ “จับผิด”
เด็กก็เลยต้องปกป้องตัวเอง ตั้งการ์ดไว้ก่อน ระบบการช่วยเหลือจึงไปไม่ถึงตัวเด็ก เด็กจึงต้องใช้ประสบการณ์เดิมๆ หรือลองผิดลองถูกสิ่งแปลกใหม่เพื่อมากลบความเครียด สุดท้ายก็เลยนำไปสู่ปัญหาอื่นๆ เช่น เรื่องยาเสพติด ความรุนแรง

เด็กทุกคนควรวิ่งหาผู้ใหญ่ได้เวลามีปัญหาต้องการความช่วยเหลือ แต่เราพบว่าทุกวันนี้บ้านเราเด็กขาดที่ปรึกษาหรือพี่เลี้ยงอย่างรุนแรง เมื่อเด็กเจอปัญหาเด็กไม่สามารถปรึกษาผู้ใหญ่ได้เลย แม้แต่ในชุมชนก็ขาดที่พึ่งให้กับเด็กๆอย่างสิ้นเชิง การสร้างระบบที่ปรึกษาและพี่เลี้ยงพร้อมกระบวนการสร้างเสริมต้นทุนชีวิตเด็ก และเยาวชนให้เกิดขึ้นในทุกชุมชนจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับประเทศไทย

“การใช้ความรุนแรง” เช่น การยกพวกตีกัน บ่งบอกถึงการขาดทักษะชีวิตหลายเรื่อง ไม่ว่าจะเป็นวิธีขจัดความเครียด การผิดหวังให้เป็น การจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี หรือกระบวนการตัดสินใจที่ดี สิ่งเหล่านี้เป็นทักษะชีวิตที่อยู่ในส่วนของพลังตัวตนซึ่งพัฒนาได้ด้วยรูปแบบของกิจกรรมต่างๆ ถ้าทักษะเหล่านี้พร่องก็มีโอกาสสูงที่จะเกิดความรุนแรงตามมาหรือมีการยกพวกตีกันอย่างที่เห็นกันอยู่บ่อยๆ



Tawan Liamphithak Photography_Jackarin Janta_Chaing mai Gay

อีกเรื่องที่คิดว่าสำคัญคือบทบาทของพ่อแม่ที่หายไป ปัญหาที่ชัดเจนคือ “ปัญหาเพศที่สาม”
เรื่องเพศมีความหมายมากกับการเลี้ยงดู โดยเฉพาะเด็กผู้ชายกับการเลี้ยงดูของพ่อ เพราะในช่วงปฐมวัย เขาจะเริ่มกำหนดเพศของตัวเอง เริ่มลอกเลียนแบบ มองพ่อเป็นฮีโร่ อยากเป็นแบบพ่อ เพราะพ่อจะมีวิธีเล่น หรือทำกิจกรรมกับลูกที่แตกต่างไปจากแม่ จะดูตื่นเต้น น่าตื่นตาตื่นใจ มีความเข้มแข็ง บึกบึน ขณะที่แม่จะละเอียดอ่อน ใส่ใจความรู้สึก ความใกล้ชิดและการเห็นแบบอย่างเหล่านี้ จะทำให้เด็กซึมซับแบบอย่างของพ่อ มีพ่อเป็นแบบอย่างของความเป็นผู้ชาย ช่วยป้องกันปัญหาเรื่องเพศทางเลือก เหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นปัญหาที่มาจากต้นทุนชีวิตบางด้านขาดหายไป

ขอบคุณข้อมูลจาก นพ.สุริยเดว ทรีปาตี
อาจารย์กุมารแพทย์ สถาบันร่วมผลิตแพทย์มหาวิทยาลัยรังสิต, หัวหน้าคลินิกวัยรุ่น สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
***********************************************************
Thanks to images from :-
http://weheartit.com/entry/8807481
http://www.freeeducationideas.com/the-conversations-in-the-family-and-children/
http://greatkidpix.com/
http://www.columbianacountyjfs.org/dept/helpfulpacket.aspx

Related contents:

You may also like...